Select your language

    Minista Napat: Niu wof bae hemi developem turis long Luganville

    Minista Napat: Niu wof bae hemi developem turis long Luganville

     

    Hemia i tok tok blong minista blong pablik utiliti, Jotham Napat long taem blong opening niu wof blong Luganville:
     
    Infomesen bihain

     1.      Wof ia hemi pat blong gavman blong Vanuatu folem Globol Strateji plan blong promotem mo blong enkarejem ekonomik divelopmen long ol eria aotsaet Port Vila. Long yia 2011, long taim blong divelopmen blong Nasonal infrastrakja Stratejik Invesmen Plan (VISIP), hem I stap olsem wan praioriti nid blong impruvmen blong wan intanasonal pot fasiliti long Luganville. Anda long ministri we mi mi lukaotem, koporet plan blong MIPU 2011-2013 long shiping sekta, I kat ol objektiv we hemi (i) apkredem mo riperem/mentenem pot navikesenol sistems long Port Vila mo Santo, mo (ii) impruvum pot infrastrakja mo fasilitis, we hem I inkludum rehabilitesen blong domestic fasiliti blong samansin wof. Hemia hemi kam anda long VIISP.

    Historikol infomesen blong Luganville Wof

    2.      Olfala Intanasonal wof ya oli bildim long WWII mo oli extendem long 1985. Wetem condisen blong wof ya long yia 2011, ol bigfala kako sip (38 long yia 2011) mo ol krus sip (6 long yia 2011) I kam blong saed long intanasonal wof ya. However, olfala seksen blong wof ya I stap long wan nogud kondisen we I lukim sam long ol wall oli foldaon. Wol blong newfala seksen hem I luk gud be ol bollards we bambae I holem ol bigfala sip (bigfala krus sip) I no inaf. Wan long ol longfala sip we hem I 290m long I stap kam tu long wof ya, be plante long ol sip ya oli kasem 240m nomo. Eria blong karem ol sip we hemi 240m long I no inaf.

    3.      Niufala extensen we oli bildim long 1991, Asien Divelopmen Bank nao hemi fandem. Wan long ol men isiu blong olfala wof ya hemi; ino kat kontrol long ol flo blong kako, sefti mo sikuriti, mo I nogat gudfala mentenens I mekem se wof ya hem i godaon bigwan mo I lukim sam strakja oli nogud, men wan nao hemi westen saed blong wof.

    4.      Luganville wof hem I wan long ol men wof we I handelem maket blong kopra long Vanuatu wetem abaot 75% blong kopra we oli bin expotem. Luganville wof hemi olsem wan long ol men ples blong transit we ol sip oli usum bifo oli go aot long ol aelan long north blong Vanuatu.

    5.      Luganville hem I wan impoten mo men ples blong turis long north blong Vanuatu. Impruvum wof ya, bambae hem I inkrisim bigwan turisim long Santo we yumi save lukim se I kat bigfala potensol.

    6.      Nid blong impruvum Luganville wof hem I bigwan we naoia I save tekem tugeta intanasonal mo ol local sip. Long saed blong olfala wof ya, sam strakjarol pat blong wof ya hem I nogud finis long taem blong etkwek mo I lukim sam strakja i brokbrok. Sapos yumi no lukluk blong reperem, bambae hem I  mekem bigfala damej mo kosem sam risk long ol sip mo ol pasenja.

    7.      Blong ademap, ol bigfala sip oli nidim big amaon blong spes blong save delivarem seves long ol man we oli stap usum wof ya.

    8.      Long namba 24 Disemba long yia 2013, Gavman tru long Ministri blong Infrastrakja mo Pablik Utilitis mo Shanghai Konstraksen Krup I saenem wan MOU blong mekem wan fisibiliti stadi blong Luganville Wof.

    9.      Long 24 Disemba yia 2014, Gavman tru long Ministri blong Infrastrakja mo Pablik Utilitis mo Shanghai Konstraksen Krup I saenem wan Kontrak. Lo 28 Julae yia 2015, konstraksen blong bildim mo reperem Luganville Wof hemi stat. Wof ya hem I tekem ova 2 yia blong finisim. Hem I impoten blong save se kontrak ya hem I blong 3 yia. Long bihaf blong emploia, mi wantem konkrajuletem Mr. Huang mo tim blong hem blong save finism projek ya bifo stret taem we I bin stap long kontrak (3 yia). (Bigfala clap)

    Konstraksen ovaviu

     

    1.      Niufala wof ya hemi save karem 2 DWT Freitas long semak taem or 1 GT bigfala sip. Insaed mo aotsaed blong wof I save mekem 15% anuel inkris. Bambae hem I provaedem tu sef, fasta mo gudfala sevis long intanasonal mo inta aelan marin indastri wetem turisim long Vanuatu.

    2.      Chinese gavman tru long wan konsesonal loan I mekem I posibol blong save impruvum mo extendem Luganville Men Wof we I bin stat long 28 Julae yia 2015, we Shanghai Konstraksen Krup nao I konstraktem long wan cost blong kolosap 500 Milien Yuan, we hemi olsem 9 Bilien Vatu.

    3.      Wetem niufala 360m Wof ya, bambae hem I save tekem 30,000 ded-weit tonnage kako sip or 100,000 GT krus sip.

    4.      Ol men wok blong konstraktem wof we I kat extensen blong 76m iko lo east mo wan 152m rekonstraksen iko lo west, hem I finis folem hadwok mo rilesensip wetem ol locol we Shanghai Konstraksen Krup I bin mekem. Men strakja blong easten wof i finis long Februari long 2016 mo westen wof I finis long Eprel 2016.

    5.      Long taem blong konstraksen, Shanghai Konstraksen Krup I fesem mo ovakamem plante jalens long saed blong kwantiti blong ol material, ol nomol operesen blong wof mo ol narafala samting we i stap happen, be long end blong wok, kampani hem I save finisim projek ya 6 manis bifo stret taem blong wok I finis.

    6.      Mo long 50 man Vanuatu oli bin wok long konstraksen blong wof ya afta long sam gudfala trening we oli bin lanem mo oli glad tumas blong wok wetem kampani ya. Bakeken, mi wantem talem tankiu blong mi I ko long Shanghai Konstraksen Krup blong save karem ol lokol man blong wok.

     

    Konklusen rimaks

    Santo hemi olsem bigfala aelan long Vanuatu we gavman hemi luksave nid blong inkris blong akrikalja mo aktiviti blong turisim long fiuja. Pot blong Luganville hemi wan impoten pot long north blong Vanuatu we hem I save bildimap divelopmen.

    Lonjing blong historikol mo momentos Luganville Wof ya hem I wan kona ston long stratejik divelopmen fremwok from Luganville Wof bambae hem I kam olsem wan holmak blong ekonomik divelopmen blong yumi. Bambae hem I inkrisim tred mo ekonomik entapraes mo openem rod blong turisim indastri blong givim growth mo impruvum living blong ol pipol.

    Tete hem I makem wan step bakeken blong Gavman tru long infrastrakja blong helpem growth, helpem prokres mo promotem prosperiti long  Luganville, Sanma, mo ol narafala provins long North.

    Ol pipol blong Luganville, Sanma, mo ol narafala northen provinses, oli disevem sapot blong Sentrol Gavman blong adresem ol nid blong ol pipol. Gavman hem I givim wetem gladhat, konstraksen blong niufala fasiliti blong mekem sua se ekonomik divelopmen blong Vanuatu hem I strong oltaem. Hem I no wan doubt se wan bigfala invesmen olsem wetem wan amaon blong ova 9 Billion VT yumi spendem be yumi biliv se hemi wan mani we yumi usum blong divelopmen. Luganville hemi disevem.

    Mi wantem aknolejem wetem gratitude Bigman, Mr. Liu Quan mo Gavman blong pipol blong ribablik blong China blong save helpem mo fandem kantri ya wetem projek ya.

    Mi wantem tu blong givim sapot blong mi olsem Minista blong Infraskja iko long ol pipol blong Luganville se ministri ya we mi risponsibol long hem bambae hem I kontiniu blong wok wetem yu blong mekem se ol fasiliti ya I wok gud oltaem. Antap long hemia, bambae mi, mi wok kolosap wetem Provinsol Gavman mo LMC long eni fiuja plans we oli kat tuwods impruvmen blong infrastrakja long Luganville. Mi andastanem se I kat wan fisibiliti stadi we ADB I bin karemaot blong impruvum urban planing blong Luganville. Hem I gud tumas blong harem mo mi luk fowod blong givim sapot blong mi long eni eria blong infrastrakja we yufala I wantem.

    Blong finisim spij blong mi, mi wantem tekem opotuniti ya blong talem tankio long yufala we I save stap tete, Hon. PM, Contractor, Hon. Pres. Sanma, ol jifs, ol lan-onas, ol locol komiuniti mo everi stekholdas long ol sapot mo help blong yufala we yufala I givim blong mekem se projek ya I kam wan sakses.

    Iko long ol pipol blong Luganville, hemia hemi wof blong yufala. Hemi tekem plante risoses, taem mo efot blong ol diferen fil blong expetis blong save mekem kasem stej we yumi stap long hem naoia. Plis lukaotem gud mo usum gud folem pepes blong hem. Wetem evri komen ya, Gudlak mo best wishes long niufala wof ya.

    Tank yu tumas long atensen blong  yufala.