Select your language

    World Diabetes day or sik suka dei selebrasen - 2017

    Mi stap welkamem yumi everiwan tede long ples ia blong tingbaut " Wol Sik Suka Dei" or World Diabetes Day " we yumi stap tingbaut ol familirs we oli kasem sik ia.

    Theme blong yumi tingbaut long dei ia hemi:

    VANUATU SIK SUKA KAM ANTAP!! YUMI MAS TEKEM OL AKSEN TEDE!!

    ·       Non - Communicable Disease o NCD he,i wan bigfala konsen long Kaontri tudei from hemi stap aftektem kolosap everi home mo family long Vanuatu.

    ·     Yumi ol citizens blong kaontri ia yumi jenisim fasin mo lasfstael blong yumi kwiktaem tumas i mekem se yumi stap long wan situasen we bae yumi faenem i had blong kontrolem sik ia.

    ·         Long everi yia raon long wol mo long ol Kaontri olsem Vanuatu yumi stap observem dei ia " Wol Sik Suka Dei " Folem theme we i ben talemaot finis- Long Vanuatu Sik Suka i ko antap follem survey blong 2012 we i talem se i kat 20 % blong  populasen i kat sik suka we hemi minim se tede yumi kat 50 000 pipol oli kasem sik i stap

    ·    Sik Sika hemi wan serious mo wan long taem siknes we sik suka level long blad i ko antap bitim nomal value forom sipose wan organn oli kolam pankreas hemi no save producem enap insulin blong regulatem suka oe bodi blong yumi i no save gud Insulin ia

    ·         Blong blokem mo kontrolem Sik Suka hemi impoten blong kontrolem gud ol risk factors blong NCDs olsem         

                                                      : - Kaikai ol helti kaekae oltaem

                                                    : - Muvmuvem bodi oltaem

                                                    : - Stop smokem tobacco

                                                    : - No drink tumas kava Alkol mo kava

                                                    : - Mekem ol helt jekap blo yu oltaem

    ·         Yumi save delayem mo blokem Sik Suka long ol man we oli

                                                    :- fatfat (overweight)

                                                    :- ol kaekae mo muvmuvem bodi ( exesaeses) oli save kam mo effectiv bitim use blong mersin.               

                                                     :- jekemap helt blong yu earli mo oltaem blong managem gud helt  blong yu.

    ·         Yumi save gud se wetem lukaot gud yumi long NCD risk factors ia, yumi save manajem yumi or pipol wetem sik suka mo oli save live wetem longfala laef mo gudfala helti laef.

     Economic impact blong sik suka hemi high tumas long kavman mo ol pipol we oli kasem sik suka

    Hemia i mo long managem ol complikasen we sik suka i save kosem olsem

                    :- Man i no save kam blind ( No save Lukluk)

                    :-Man i kasem ol Stroke mo heart attacks

                    :- Man i kasem kidney failure ( Kindney oli nomo save wok gud)

                    :- mo oli save katemaot ol leg or part blong bodi ( amputation)

     Vanuatu hemi no diferen  long ol nara Kaontri long Pacific rijen we olgeta tu oli stap wok had blong adresem sik NCD naoia.

    ·         Ol lidas  mo populasen blong Vanuatu, from divastesen we NCD particular sik suka i stap kosem tedei, i kat nid blong kat wan hae level acksen blong Kavman mo everiwan long difdiferen level, blong diklerem long nesen mo ol pipol blong yumi se yumi kat konsen mi yumi wantem watchem plejem komitmen blong yumi blong faetem sik ia.

    ·         Mo mi stap mekem spesel call long yumi wan wan ol Lidas blong tekem jalenj mo informem ol populasen blong yumi mo wok tugeta wetem kavman mo health otoriti blong faetem sik suka long suka long kaontri blong yumi.

    ·         Mi tekem janis ia tu blong talem thank yu long WHO ( World Health Organisation), mo ol nara Health partna long continious effort mo assistance blong olgetaem. 

    ·         Mi tekem special janis ia tu long ol man we oli statem mo reactivetem ( Vanuatu sik suka Association or Vanuatu Biabetes association) blong helpem kavman  blong yumi blo addresem Sik Suka long Vanuatu mo mi stap invaetem nay man, woman, cooperate bodies, pravet secta including civil sosaety Organisations  blong kam joenem Vanuatu Diabetes association blong yumi partner blong fightem NCDs especiali sik suka long gudfala kaontri blong yumi.

    ·         Faenali mo long behalf blong kavman mo pipol blong Vanuatu mi kat honor mo respect blong diklerem " 2017 World Diabetes Day" wetem ofisoli re-launchem- "Vanuatu Diabetes Association" or  " Vanuatu Sik Suka Associsen " wetem following documens ia we MOH-NCD/HP Units mo VDA, oli developem blong addresem NCDs particularli sik suka naoia iko.

     

     

    Thank you long  attention blong yumi everiwan