Select your language

    Arch-bishop blong Church of Melanesia, George Takeli hemi mitim Akting Praem Minista Ham Lini long tiusde 16 May long ofis blong praem minista long Port Vila. Mr Lini i talem long Arch-bishop Takeli se hemi taem blong jioj mo gavman i wok tugeta blong helpem ol pipol blong tufala. Hemi bin wan okesen blong Mr Lini i tokbaut rilesensip we istap bitwin ol pipol blong Vanuatu mo olgeta blong Solomon Islands. Mr Lini, hemi tokbaut bigfala kastom seremoni we oli bin mekem long Port Vila folem ded blong wan studen blong Malaita long Port Vila. Arch-bishop Takeli i talem se hemi wan hona blong hem blong hemi save mit wetem wan akting PM blong wan kantri olsem Vanuatu. Hemi talem long Mr Lini se hemi bringim greeting long hem mo pipol blong Vanuatu. Arch-bishop i talem se hemia i fes visit blong hem ikam long Vanuatu afta we hemi tekem posisen blong hem. Hemi talem se jioj blong hem, hemi valiu Vanuatu olsem wan impoten patna mo visit blong hem ia, hemi blong rikonfomem bridge we hemi stap bitwin jioj mo gavman mo pipol blong Vanuatu. Hemi konfomem long akting praem minista se hemi tekem desisen finis se sinod blong Church of Melanesia, bae hemi stap long Port Vila long end blong yia ia long National Convention Center long Port Vila. Arch-bishop Takeli i talem se hemia i fes taem we sinod ia bae hemi stap autsaed long Solomon Islands mo hemia hemi soem se jioj, hemi kat rus blong hem long Vanuatu. Hemi talem se hemi hapi bigwan long patnasip we jioj hemi kat wetem gavman long saed blong edukesen mo health mo jioj bae hemi gohet blong prea from gavman blong Vanuatu. Anglican jioj, hemi wan long olgeta jioj we hemi kat ol skul stat long praemeri igo kasem long sekendri. Hemi kat tu ol teknikol skul mo haus meresin.

    Ol pipol blong aelan blong Tanna, oli ol hat woking pipol blong Vanuatu. Taem we pipol igo pem ol prodak long maket long Port Vila, oli save luk ol mama blong Tanna. Sam long olgeta mama ia, oli no salem ol kakae we oli groem long Efate be oli salem tu ol prodak blong karen blong aelan blong Tanna. Ol fama long Tanna i talem se aelan blong olgeta, hemi gud blong planem evri kaen kakae be ino kat maket blong hem. Oli talem se oli karem smol ikam long maket long Lenakel be maket i smol tumas. Oli askem gavman blong fainem maket blong ol prodak blong olgeta.I bin kat wan taem finis we wan fama nomo, hemi planem jinja be from we ino bin kat maket blong hem, fama ia, hemi bin karem ol jinja blong hem mo kam kapsaetem long rod blong trak. Oli talem se ol trak oli mas trikim ol hip blong ol jinja ia sapos bae oli fas. Ol fama i talem se naoia, oli laki smol from we ikat ekonomik aktiviti we hemi stap kirap long Tanna olsem konstraksen blong rod mo oli help blong salem ol prodak blong karen blong olgeta.

    Trak blong toti, hemi no stap ron nomo blong pikimap toti long Port Vila mo Luganville. Black Man Taon tu long Tanna, hemi kat wan blong hem. Folem kuik developmen we hemi stap tekem ples naoia long Lenakel long Tanna, hemi lukim munisipaliti hemi pem wan trak blong stap pikimap ol toti.

    Wan long olgeta eria we ikat nid blong trak blong toti long hem, hemi eria blong maket long Lenakel. Long taem we hemi de blong maket, ol famili oli kam raon long aelan blong Tanna blong salem ol prodak blong karen blong olgeta. Taem we maket i finis long end blong de bae ol famili ia ino save gobak wetem ol empti samting olsem lif kokonas basket. Oli lego istap long ples blong maket. Trak blong toti, hemi help tu blong pikimap ol toti blong ol sto we oli saed saed rod mo ol nara bisnis olsem bangalow long Lenakel.

    Long taem we Vanuatu, hemi selebretem Wol Tuna De long National Convention Senta long Port Vila long namba 2 Mai 2017, dipatmen blong fiseri, hemi bin soem plande ol aktiviti we oli stap mekem long Vanuatu. Hemi bin de blong fis tuna be long taem fiseri, hemi bin soem tu ol nara marin risos we Vanuatu, hemi kat, Plabde pipol we oli bin stap long taem ia olsem ol pikinini blong skul, oli bin kat janis blong lukim big fala natalai bagegen.

    Ol man blong fiseri, oli explenem long ol studen long taem ia se ol big fala natalai ia i bin kat bifo long Vanuatu be hemi lus. Naoia pipol istap fainem bigfala sel blong hem nomo klosap long solwota mo long bush be inomo kat long solwota.

    Bigfala wan we oli bin soem long Wol Tuna De ia, oli bin karem long Tonga taem we oli smol mo naoia, oli kasem saes blong olgeta bigfala natalai we yumi stap luk ol sel blong hem nomo. Naoia, hemi stap blong oli bridim bagegen mo saplaem igo long ol rif blong Vanuatu.

    Akting Praem minista, Joe Natuman, hemi givim ofisiol tok tok long tede moning, tasde 5 Mai, long National Covention Senta blong makem World Media Day. Hemia nao tok tok blong Mr Natuman: "Mi wantem tekem janis ya blong congratulate Media Asosiesen Blong Vanuatu (MAV) blong stap tingbaot wan spesiel taem we United Nation Jenerol Assembly I markem long 1993, blong tingbaot World Press Freedom Day.

    Theme blong yia ia 2017, hemi “Critical Minds for Critical Times: Media’s role in Advancing Peaceful, Just and Inclusive Society”.

    Ministri blong Lands long bihaf blong Gavman blong Vanuatu i saenem wan agrimen wetem Alliance Francaise blong manejem eksibisen rum blong bilding we Franis Embasi i stap fastaem long hem. Bilding ia hemi propeti blong Gavman. Agrimen i talem se Alliance Francaise i mas mekem ol samting ia:

    a) Managing the room, and managing the use of the room by people and organisations intending to use it.

    b) Paying for electricity and water bills.

    c) Maintenance and repairs done to the room.

    d) To keep the room in good condition at all times.

    e) To establish a policy for the room to cater for the use of the room. This policy will be endorsed by the Government prior to implementing it.

    Any changes to the policy must be consented to by the Government.

    Minista blong Lands i talem tankyu long Alliance Francaise blong save mekem wok ia.

    Long yesterday, 26 April 2017, CCECC istatem blong spre long kolta long rod blong aelan blong Tanna. Long yestede CCECC hemi bin spre long wan distens blong klosap haf kilomita klosap long White Grass International Airport. Kampani blong China ia, hemi stat blong spre igo bak long Black Man taon blong Lenakel. Hemi ova long wan yia nao we CCECC, hemi beis istap long aelan blong Tanna blong hemi mekem kolta rod long aelan.

    Oli ranem gud stat long Lenakel igo kasem stamba blong bigfala hill bifo man i save go long White Sands, hemi long isten saed blong aelan blong Tanna. Long westen saed, oli wok ikam klosap long Green Point finis mo projek we hemi stap, hemi blong kasem long Imaki long Saut Tanna.

    Long yestede, 26 April 2017, gavman tru long ministri blong agrikaltsa, hemi soem long olgeta pipol blong Tanna olsem wan blong planem onion mo karot. Demonstresen blong planem onion ia, hemi pat blong wan wik kampein blong planem poteto long aelan blong Tanna. Blong karemaut kampein ia minista blong agrikaltsa, Matai Seremaiah, hemi go daon wetem ful dipatmen we oli stap anda long hem mo dipatmen blong treid mo kopritiv.

    Akting DG blong treid, Georges Borugu i talem se main ting ting bihaen blong enkarejem pipol blong Tanna blong plandem ol krop ia, hemi blong mekem se oli nomo dipen long ol krop ia we oli kam long nara kantri. Hemi talem se aelan blong Tanna, hemi wan aelan we ikat plande turis, oli stap visitim long wan yia. Mr Borugu talem se oli fainemaut se ol smol bisnis blong Tanna we oli dil wetem ol turis, oli stap pem mit, poteto, karot mo ol nara krop bagegen long Port Vila blong fitim ol turis long hem. Hemi talem se iven eg blong faol, oli mas karem long Port Vila. Hemi talem se hemi hapi bigwan long ting ting ia blong mekem se taem we ol turis, oli fuldaon long Tanna, oli kakae ol kakae we oli groem nomo long Tanna. Mr Borugu i talem se aelan blong Tanna, graon blong hem, hemi gud long ol krop we Vanuatu istap impoten long Australia o long New Zealand.

    Long namba 11 April 2017, Prime Minista Charlot Salwai hemi fervelem 100 atlet blong Vanuatu blong go tekem moa trening long China from Vanuatu Games 2017. Ferwel kakae blong olgeta, hemi bin tekem ples long National Convention Centre long Port Vila. Hemia nao, hemi tok tok blong PM Salwai:

    Minister of Youth Development, Sport and Training and your colleague ministers and honourable members of Parliament, Your excellencies Ambassador of China and Lord Mayor of Port Vila City, Government Senior Officers, President of VASANOC and your Presidents of sporting federations, representatives of business houses and community, invited guests, ladies, gentlemen and athletes of the Vanuatu-China Sport Exchange programme, Good afternoon to you all.

    Tankio tumas lo invitation blo save stap wetem yufala lo napa 6 Heads of Missions meeting, wei Ministry hemi stap organisem. Tankio too lo opportunity blo save mekem wan smol tok-tok.

    Mi also wantem joenem Chairman wei hemi semtaem Minista blo Foren Affea blo welcome ol Ambassadors, High Commissioners mo ol Consul General bak lo kaontri blo yumi.

    Tankio tumas blo yufala save mekem every effort blo stap wetem yumi lo this important time. Kafman hemi acknowledgem bikfala wok wei yufala istap mekem blo representem kaontri blo yumi raon lo wol. Kafman hemi commendem yufala lo dedicasen mo comitmen blo yufala lo important responsibility wei yufala stap mekem lo behaf blo nation blo yumi.